Mjög einfaldar ástæður fyrir falli bankanna - einfalt að laga kerfið.

Ég hef aðeins verið að skoða hvað veldur því að fjármálakerfi heimsins og íslensku bankarnir hafa farið eins flatt og raun ber vitni. Og ástæðurnar virðast vera alveg hreint ákaflega einfaldar og fáar. Fyrir utan þann mannlega breyskleika sem er kallaður græðgi þá er það bara tvennt sem skýrir þetta að mestu.

Annars vegar eru það of háir útlánavextir.
Vaxtakjör eru með ýmsum hætti en það virðist hafa verið ansi algengt undanfarin ár að lána út peninga á miklu hærri vöxtum en lántakendur geta staðið undir. Og fjármálastofnanir virðast engan veginn hafa þau tök á tölum og tölfræði að þær geti gert sér grein fyrir því hvort kúnninn ber þá vexti sem hann er látinn borga. Þegar því er svo bætt við að vextir eru oftar en ekki breytilegir, og ævinlega lágir fyrst, en hærri eftir nokkra mánuði eða 1 ár og alla tíð eftir það er ósköp eðlilegt að fjármálafyrirtækin fái heilu útlánasöfnin í hausinn eins og gerst hefur í flestum löndum. Þekktast er dæmið um undirmálslánin í Bandaríkjunum. Mér sýnist ef grannt er skoðað að í raun séu þessi lán ekki nema að hluta undirmálslán. Vandinn við þau stafar fyrst og fremst af of háum og hækkandi vöxtum. Það er því alrangt að vorkenna fjármálafyrirtækjum og að dæla í þau endalausu fé úr ríkssjóðum til að endurreisa þau. Þetta er það vitlausasta sem hægt var að gera. Það eina eðlilega er að leyfa "markaðnum" að finna út réttu vextina. En það þýðir líka að þegar það tekst ekki þá verða fyrirtækin bara að fá að fara á hausinn. Annars tekst aldrei að finna rétta vexti, og engin þörf á því ef það er alltaf einhver ríkissjóður til í að borga það sem upp á vantar.

Hitt sem úrskeiðis fór er það að fjármálamenn fundu upp aðferð til að búa til gull, ef svo má segja. Þ.e. að búa til verðmæti úr engu, nema e.t.v. fölsuðum pappírum. Þetta er víst kallað á fagmáli, fjármálaafurðir.
En þegar þessar svokölluðu fjármálaafurðir eru skoðaðar nánar sést að bak við flestar þeirra, ef ekki allar, er ekki neitt nema hugarburður. Gott dæmi er hlutabréfamarkaðurinn, þar sem alls konar félög sýna á stundum gríðarlegan hagnað af öllu mögulegu nema raunverulegum rekstri. Þetta var t.d. á íslenska markaðnum gert með því að nokkur félög keyptu hvert í öðru til skiptis á síhækkandi verði og bjuggu þannig til verðmæti, gróða, sem ekkert var á bak við nema ímyndun ein og falsaðir pappírar. Þá á ég við að virtir endurskoðendur voru látnir skrifa undir allt skítabakaríð til að búa til trúverðuga pappíra svo hægt væri að taka fleiri og fleiri snúninga með sömu félögin ár eftir ár. En hlutabréfamarkaðurinn er ekki eina dæmið um hvernig reynt var að búa til peninga úr engu. Annað dæmi eru skuldabréfavafningar þar sem einmitt húsnæðislán sem ég nefndi hér að ofan voru seld sitt á hvað þar til nánast allar fjármálastofnanir í heiminum áttu eitthvað af þessum vafningum. Eflaust er það þetta síendurtekna söluferli sem er að hluta ástæðan fyrir því að vextir á þessum bréfum þurftu að vera breytilegir og hækkandi. Þannig var hægt að "græða" nóg á þessu til að selja bréfin út um allt og hafa hagnað til skiptanna fyrir marga aðila. En í raun snérist þetta bara um að ein bankastofnun plataði aðra og svo koll af kolli. Og þarna voru einhver matsfyrirtæki og slíkir aðilar sem mátu þessa pappíra nógu góða, sem þeir voru þó alls ekki, fyrst og fremst vegna vaxtakjaranna. Sem sagt aftur falsaðir pappírar með til að þetta gangi upp. Flest það sem kallað er fjármálaafurðir er því miður af þessu tagi. Og því er það aftur jafn óskiljanlegt að ríkissjóðir séu að dæla peningum í þetta svindl. Það er svo ótrúlega heimskulegt og glæpsamlegt.

En þar sem vandamálið er ekki flókið eða margþætt ætti líka að vera auðvelt að bæta úr því ef áhugi er á því svo þetta endurtaki sig ekki bráðum aftur.

Það þarf að gera fjármálaheiminum grein fyrir því að mistök hans verði ekki bætt af ríkissjóðum og opinberum seðlabönkum.

Það þarf að taka á fölsunum og herða bókhaldsreglur þannig að ekki sé leyfilegt að búa til verðmæti sem enginn grundvöllur er fyrir nema löngun einstakra aðila í meiri pening.

Það þarf að banna breytilega vexti. Enda þekkist ekki í neinum viðskiptum, nema viðskiptum með peninga að annar samningsaðilinn geti að eigin geðþótta breytt sinni verðlagningu eftir á án þess að hinn aðilinn hafi nokkuð um það að segja.

Það þarf að setja á stofn bankakerfi sem eingöngu tekur við peningum og lánar þá út aftur til einstaklinga og fyrirtækja út á raunveruleg veð eða vegna raunverulegrar verðmætasköpunar. Það má kalla þetta sjálfbæra banka, þ.e. þeir mega ekki og þurfa ekki að búa til fjármálaafurðir sem eru bara tómar umbúðir og falsaðir pappírar. Svona bankakerfi samhliða þeim aðgerðum sem að ofan er lýst ætti að plumma sig vel og vera einfalt og ódýrt í rekstri og mjög öruggt. Gamla systemið má hökta með ef það getur á eigin forsendum.

Í grunninn snúast þessar hugmyndir bara um að banna plat og svindl og koma bankarekstri aftur í rekstrarhæft og sjálfbært ástand. Aðstæður og markaðurinn koma svo á eðlilegu jafnvægi milli innláns og útlánsvaxta án þess að þeir séu sífellt sveigðir til með plati og ríkisábyrgðum.

Og við þurfum að hafa í huga að það gekk ekki upp sem sagt var í bönkunum, "Láttu peningana vinna fyrir þig". Þannig var það sjaldnast, þó sumir hafi verið heppnir og sloppið vel frá slíkum tilraunum. En hitt er í fullu gildi enn að "Maður þarf að vinna fyrir peningunum"

368 milljarða kröfum lýst í þrotabú Icebank