Það þarf ekkert að afskrifa skuldir heimila og fyrirtækja.

Það er skrýtin nálgun þegar sagt er að það þurfi að afskrifa skuldir svo heimilunum blæði ekki út og atvinnulífið fari ekki í þrot.

Með þessu orðalagi er verið að gefa það til kynna að a.m.k. helmingi heimila í landinu og langflestum fyrirtækjum og sveitarfélögum stjórni fólk sem er svo dæmalaust vitlaust að það hafi alls ekkert fjármálavit og hafi allt saman spilað rassinn úr buxunum á undanförnum árum.

Að mínu mati er verið að senda kolvitlaus skilaboð með þessari hugmyndafræði. Aðalástæðan fyrir því að allir þeir sem skulda eitthvað á annað borð eru í raun á hausnum skv. bókhaldinu er einfaldlega sú að þeir eru skikkaðir til að borga það sem lánveitandinn setur upp, hvað og hvenær sem honum sýnist á lánstímanum og óháð upphaflegum forsendum. Lánveitendur þurfa ekkert að fara eftir forsendum sem þeir sjálfir gefa við lántöku, heldur mega þeir í raun rukka það sem þeim sýnist, þegar þeim sýnist.

Þetta virkar í praxís þannig að fyrirtæki t.d. kaupir húsnæði yfir starfsemina.
Kaupverð 2004 var skulum við segja um 10 millj. Útborgun 3,5 og tekið lán 6,5 millj. á 6,5% vöxtum. til 15 ára. Forsendur við töku lánsins þegar greiðslubyrði og greiðslugeta er metin eru lánsfjárhæðin, vextirnir og að verðbólga á lánstímanum verði 2,5% á ári að jafnaði sem lánveitandi telur raunhæft markmið og lántakandi er sáttur við, enda yfirlýst verðbólgumarkmið stjórnvalda.

Fjórum og hálfi ári seinna eru vextirnir löngu komnir í 9,5% og verðbólgan búin að vera 10-20% á ári allan tímann. Mánaðarleg afborgun af láninu hefur nærri tvöfaldast þó búið sé að borga um 1/4 af láninu og eftirstöðvar eru samt orðnar nærri tvöfalt hærri en upphaflegt lán. Þetta er allt á skakk og skjön við forsendur í upphafi. En lántakandinn ber einn ábyrgð á því að bankinn hækkaði vextina um 50% og að verðbólgan hefur verið 500% hærri en verðbólgumarkmiðið sem hefur bara verið bull og skal því nauðugur viljugur borga allt sem krafist hefur verið með blekkingum og vitlausri áætlanagerð, eða missa eignina á uppboði ella.

Svo er sagt að lántakandinn sé vitleysingur og óreiðumaður þegar hann getur ekki borgað en lánveitandinn sé traust stofnun (sem reyndar er verið að endurreisa frá "ground zero" eftir að algjört tómarúm myndaðist í öllum hvelfingum í skjóli viðskiptasnillinga, sérfræðinga, bankaleyndar og mikils trausts).

Þegar maður er búinn að sjá hvernig þetta er að virka í raun og betur er rýnt í tölurnar er það augljóst að það þarf sáralítið ef nokkuð að afskrifa. Það sem þarf að gera er einfaldlega að lánveitandi verði að sýna þá ábyrgð að standa við þær forsendur sem hann sjálfur setur fram þegar samið er um lánin.

Þess vegna legg ég til að lánveitingar undanfarinna ára verði uppreiknaðar m.v. upphafleg kjör og forsendur þannig að t.d. breytilegir vextir verði afnumdir en upphaflegir vextir standi og að lántakendur greiði verðbætur að fullu upp að því verðbólgumarkmiði sem lagt hefur verið til grundvallar. Þá held ég að flestir lántakendur geti staðið við sitt, svo fremi að þeir hafi enn atvinnu, meira að segja núna í kreppunni. Og með þessu er ekki verið að mismuna neinum með flötum skuldaleiðréttingum, bara standa við upphafleg samningskjör og forsendur. Og fjármálafyrirtækjum er í leiðinni kennt að gera það líka. Ég held það sé nú nauðsynlegur þáttur í endurreisninni að kenna þeim að standa við sitt. Það er ekki nóg að gefa þeim aftur lausann tauminn og treysta því svo að þau hagi sér eins og þeim sýnist.

Og með þessu er ekki verið að láta líta svo út sem það sé verið að reisa fólk upp úr fjárhagslegum aumingjaskap, það er aðallega verið að laga siðferði í fjármálaviðskiptum, sem aftur gæti leitt til þess að það verði einhvern tíma aftur til smá traust á fjármálafyrirtækjum.